Kunst kan Wageningse burgers inspireren om zelf creatief aan de slag te gaan. Volgens kunstenaar Thea Vos kan de gemeente die creativiteit stimuleren door ateliers ter beschikking te stellen.
Beeldend kunstenaar Thea Vos vindt het belangrijk dat haar schilderijen laten zien wat haar beweegt, en dat ze gesprekken op gang brengen. Maar nog liever dan exposeren, inspireert ze andere mensen om ook creatief aan de slag te gaan met het maken van een schilderij, beeld of collage. ‘Ik hoop dat mijn werk mensen enthousiast maakt om zelf te gaan onderzoeken waar hun talenten liggen. Ik hoop dan dat ze zich niet laten tegenhouden door gedachtes als: ‘dat kan ik toch niet’.
In haar atelier op de Markt heeft ze al honderden cursisten gehad. Sommigen komen alleen zo nu en dan, om advies over hun werk te vragen, anderen komen al jaren bijna elke week. Het zijn qua opleiding, leeftijd en levenssituatie gemengde groepen, van artsen en verkopers tot advocaten en elektriciens, van huisvrouwen en studenten tot mensen met een rugzakje.
Betaalbaar
Om de cursussen voor iedereen betaalbaar te houden zijn de prijzen relatief laag. Bijvoorbeeld deelname aan Open ateliers, waarbij je vrij mag binnenlopen voor hulp en een werkplek, kost 8 euro per uur (5 euro voor studenten). Ook een cursus met een thema is betaalbaar: meestal zo’n twaalf euro per uur. Als mensen dit echt niet kunnen betalen, past Vos de prijs aan. Ook op andere manieren zijn de cursussen zo toegankelijk mogelijk gemaakt. Er is bijvoorbeeld geen opdracht waardoor iedereen hetzelfde moet maken. Dat voorkomt dat cursisten hun eigen werk gaan vergelijken met anderen die het misschien ‘beter’ doen.
Vos: ‘Op de cursussen probeer ik mensen te laten ervaren hoe lekker het is om te spelen. Even alles om je heen te vergeten en bezig zijn met onderzoek en materialen.’ Thea Vos heeft al vele malen ervaren dat onderzoek doen, voorafgaand aan het werk dat je wilt gaan maken, je veel kan leren over jezelf. Het gaat dan om associatief onderzoek doen naar beelden of theorieën die je aanspreken, en naar wat je zelf hebt meegemaakt. Zo had Vos zelf zich een paar jaar geleden verdiept in het Romeinse dichtwerk Metamorfosen van Ovidius. Mede hierdoor was ze gaan inzien hoe emoties als jaloezie en zich gekwetst of onderdrukt voelen, door alle tijden en culturen heen hetzelfde blijven.
Houten en gipsen balkjes
In haar atelier staat een beeld met houten en gipsen balkjes. Het stellen duidelijk mensen voor, maar wel mensen zonder gezicht. Ook in haar schilderijen hebben de mensen vaak geen gezicht. ‘Mensen mogen vaak geen gezicht hebben’, licht ze toe. Maar zulke resultaten van onderzoek ziet ze vaak pas achteraf in haar werk. ‘Daarin zie ik dan ook autobiografische stukken. En dat fascineert mij enorm.’
Vos, die ook in de zorg heeft gewerkt, maakt het regelmatig mee dat ook cursisten in hun werk de ervaringen zien die hen bezig houden. Soms willen mensen erover praten, of barsten ze zelfs in huilen uit. Die neemt ze hen even mee naar een andere ruimte, zodat ze ook inderdaad over hun emoties kunnen praten. ‘Het is goed als mensen over hun emoties praten’, zegt ze er nuchter over.
Minder geld per schilderij
Deze en andere rollen van de beeldende kunst staan echter wel onder druk, is haar ervaring. Het wordt steeds moeilijker voor beeldend kunstenaars aan hun werk te verdienen. Vroeger kregen kunstenaars nog ‘hanggeld’ als ze exposeerden, nu moeten ze behoorlijk betalen – in sommige galeries zelfs 1150 euro per vierkante meter. Daarnaast moet je de galeriehouder ook nog eens tussen de 20 en 50 % commissie betalen voor elk verkocht werk, en kunstliefhebbers lijken minder dan twintig jaar geleden voor een schilderij te willen betalen.
Volgens Vos kan de gemeente Wageningen helpen door snel en goedkoop panden beschikbaar te stellen voor ateliers. Zelf heeft ze haar pand op de Markt al langer geleden samen met haar man gekocht. Als ze het nu voor commerciële prijzen zou moeten huren, zou ze nog maar weinig aan het lesgeven kunnen verdienen. In meer ateliers in Wageningen, zouden ook meer burgers creatief kunnen werken.
Verbinden met kunst
Vos vindt voor Wageningen ook het ‘verbinden’ belangrijk: het verbinden van Wageningse burgers met kunst, en van kunstenaars met elkaar. Daarom heeft ze ook Kunst Wageningen helpen opzetten, het jaarlijkse weekend waarbij kunstenaars uit de regio exposeren en verkopen in Junushoff. Hiermee wilde ze de drempel voor burgers verlagen om kunstwerken te bekijken en te kopen – in galeries zijn de prijzen hoger, en ben je als bezoeker minder anoniem. Hetzelfde beoogt ze nu met de terugkerende manifestatie Kunstwinkel Wat Wils, waarbij kunstenaars exposeren en workshops geven in vrijstaande winkelpanden.
Met haar man en twee vrienden is Thea Vos nu ook bezig een verbindend project op te zetten in een groot, leeg pand bij Duivendaal. Als de gemeente toestemming geeft het te betrekken, willen ze er gaan wonen, en er concerten, exposities, gezamenlijke maaltijden organiseren met mensen van andere nationaliteiten. Vos: ‘We zouden zo in het centrum, samen met organisaties als Junushoff, bijvoorbeeld per twee maanden Mexicaanse of Eritrese kunst en cultuur kunnen introduceren.’
