Theatermaker Remco de Kluizenaar verbindt al spelend mensen met een plek.
Op een avond in mei 2017, zo rond acht uur, zat op een afvalcontainer in de Nude een grote Plastic Man, gemaakt van plastic zakken, shampooflessen en ander plastic afval. ‘He, kom maar naar voren hoor’, riep deze Plastic Man tegen het grinnikende publiek. ‘Jullie kennen mij toch? Ik draag jouw boodschappen.’
Smelten en weer heel worden
De Plastic Man – een reus die wilde smelten en weer heel worden – werd gespeeld door Remco de Kluizenaar, Wageningse theaterman, muzikant, handige knutselaar en mede-initiatiefnemer van kunstenaarscollectief De Waterlanders. De straatact was onderdeel van een wijkwandeling met vier voorstellingen waaronder ook een act waarbij de bewoners als reuzen door een maquette van verplaatsbare kartonnen Nudeflats konden lopen. Het project, ook uitgevoerd in de Benedenbuurt, heet Buurtsafari.
Locatietheater
‘Met ons locatietheater verbinden we mensen met de plaats waar ze wonen’, vertelt Remco de Kluizenaar in zijn huis in de Benedenbuurt. ‘Als je na De Plastic Man weer langs die containers loopt, dingen waar je normaal gesproken geen aandacht aan schenkt, zie je die plaats toch anders.’ De wandeling ging ook door hofjes en langs water en moestuinen. ‘Veel mensen zeiden daarna niet te weten dat de wijk zo groen was. Ik hoop dan dat mensen daar eens vaker gaan zitten.’
Lelijke plaatsen
De Waterlanders, een collectief van vier kunstenaars, bieden op interessante plaatsen in een wijk of in de natuur een totaalervaring van theater, beeldende kunst en geluid. Dat kunnen hele mooie plaatsen zijn, maar ook vergeten, lelijke plaatsen zoals onooglijke steegjes met grijze achterdeuren. De groep speelt regelmatig op festivals waaronder Oeral, Karavaan en Chalons dans la rue en Les Envies Rhonements in d’Avignon. Deze zomer speelt ze op verschillende plaatsen hun voorstelling Oorkest. Het publiek, deels geblinddoekt, verzorgt zijn eigen concert met hulp van door de Waterlanders gemaakte instrumenten.
Effecten van kunst
‘Bewoners verbinden zich ook met elkaar’, zegt Remco de Kluizenaar. ‘Na afloop van een act praten ze vaak nog even over het thema. En theater kan ook veel onvoorziene effecten hebben zoals inspiratie op doen, en problemen weer van een andere, nieuwe kant zien. Misschien zat er in het publiek in de Nude wel een jongere die door onze voorstelling op het idee is gekomen ingenieur te worden.’
Verborgen compositie
Voor Impuls van Wageningen UR ontwierp De Kluizenaar een Verborgen compositie in de ruimte. Wanneer bezoekers in Impuls op witte stippen gaan staan die elk een eigen klank geven, dankzij software dat camerabeelden omzet in geluid, maken ze samen een compositie. ‘Ik probeer mensen aan het spelen te krijgen. Omdat ik zelf zoveel baat heb bij het spelen. Als ik even op de snaren van mijn gitaar tokkel, heeft het onbewuste alweer een probleem waar ik in vast zat opgelost. In dat spelen wil ik andere mensen ook meekrijgen. Er zou een herwaardering moeten komen voor het onbewuste.’
Niks nodig van de Gamma
‘Er komen echt zoveel oplossingen uit spelen. Bij veel van mijn uitvindingen heb ik gezien dat ik helemaal niks van de Gamma nodig heb. Laatst heb ik nog voor boven onze trap een stevig, uitschuifbaar wasrek gemaakt van bamboe en hout uit een container. Onze schutting bestaat ook geheel uit afvalhout. Het is goed dat op de Werf steeds meer wordt toegestaan dat Wageningers weggegooid hout of andere materialen meenemen.’
Bijenhotels en faunavoorzieningen
De Waterlanders maken theater met bijdrages van een gemeente, een bedrijf of, in geval van de voorstelling op Oeral, een NGO als de Vogelbescherming. Maar van dergelijk opdrachtwerk kunnen maar weinig zelfstandig werkende kunstenaars rond komen. De Kluizenaar klust daarom ook in de bouw. Nu werkt hij tijdelijk aan het opknappen van ruimtes in ’t Venster voor Vrije School De Zwanenridder die daar enkele klassen gaat huisvesten. Daarnaast verkoopt hij zelf gebouwde bijenhotels en faunavoorzieningen voor vleermuizen, insecten en padden – zootels.
Honderd euro voor een kaartje
De Waterlanders maken ook vrij, eigen theater. Maar daaraan verdienen de vier kunstenaars weinig. Mensen willen vaak niet meer dan een paar euro entree betalen, terwijl een voorstelling van twintig minuten ruim honderd euro per bezoeker zou kosten, als je alle tijd zou rekenen. ‘Zonder subsidies kan er dus geen vrije kunst worden gemaakt’, concludeert De Kluizenaar. ‘De gemeente heeft nu per jaar 2500 euro subsidie voor vrije kunst, maar dat ben je al kwijt met de organisatie van 1 schilderijententoonstelling.’ Meer opdrachtwerk, waarbij binnen een gegeven thema veel vrijheid is, zou ook tot meer kunst leiden. ‘Misschien zou wat van het geld dat nu naar wijkontwikkeling gaat (100.000 euro per jaar red.) naar kunstprojecten zoals Buurtsafari kunnen gaan.’
Opslag van materiaal
De Waterlanders mogen wel vrij van de gemeente de oude school op de Nolensstraat gebruiken, nodig om te klussen en voor opslag van al het materiaal voor voorstellingen. Zonder die faciliteit had de theatergroep niet bestaan. Remco de Kluizenaar: ‘Die ruimte hebben we echt nodig anders zouden we steeds nieuwe materialen moeten kopen of verzamelen, en een commerciële huurprijs van 2000 euro per maand hadden we nooit kunnen betalen. Om kunst te stimuleren, zou de gemeente dus ook vaker en sneller leegstaande gebouwen beschikbaar kunnen gaan stellen aan kunstenaars.’