Sempre teua: je moerstaal, altijd de jouwe

Tijdens een werkbezoek aan Valencia eind vorig jaar (nooit begon ik een column zo gewichtig) viel mijn oog op een enorme poster met maar een klein beetje tekst er op. Het was bepaald geen school-Spaans, ik kon er maar weinig van maken. Een Spaanse collega vertelde dat dit Valenciaans was, en dat er stond: “Je eerste woord, je laatste zucht, altijd aan jouw zijde, je moedertaal”. Was getekend, Generalitat Valenciana. “Godverdikkie wat mooi” was mijn eerste gedachte, in mijn eigen moerstaal. Dit moet een kunstenaar geschreven hebben. Onverhoeds voor schoonheid staan kan hard aankomen, deze enigszins stabiele en tamelijk wat gezien hebbende man kreeg zowaar een traantje in z’n oog. Verderop hing nog zo’n kraker: “Weet dat ik leef in jouw gedachten als je lacht, als je kijkt, als je kust…”. Met die Valenciaanse klanken was het nog veel mooier, het was pure muzikale poëzie. En zo hingen er meer bij de stations in die stad en in de dorpen in de grote regio Valencia. Dat zijn we van een overheid niet gewend, dat ze dichters inhuren om hun boodschap te verkondigen. En wat voor een! Gezegend als we in ons landje zijn met een tamelijk conflictloos en niet te ver van de moedertalen afliggend ABN (ik zeg het heel voorzichtig en ja ja Friesland en Limburg en Stellingwerf en Schuddebeurs en Zieuwent jullie zijn echt heel mooi en heel bijzonder enzo hoor!) zijn we niet gewend aan reuring op dat gebied in de openbare ruimte. En áls het Gezag al iets van zich zou laten horen zou het eerder een pleidooi zijn voor een netter Nederlands, ik weet er een: “Wie nog één keer HUN HEBBE zegt, zegt drie dagen cel met spinnekoppenbrood!” Maar daar in Valencia is iets anders aan de hand, ze roepen daar de bevolking juist op, de eigen streektaal serieus te nemen. Dat zie ik de regering van Weert zo snel niet doen (waarover straks meer). Met de campagne “Sempre teua. La teua llengua” wil de Valenciaanse overheid de eigenheid van deze grote semi-autonome landstreek benadrukken. Uit de rellen rond de afscheidingswens van Catalonië weten we wat voor ellende daar van komen kan, maar het lijkt erop dat Valencia zo ver niet wil gaan, maar binnen de officiële tweetaligheid de eigen taal in elk geval een steuntje in de rug wil geven. Ze zijn er mee begonnen op 26 september 2017, de Europese Dag van de Talen, en ze gaan er mee door tot voorjaar 2019. Als ze nu 21 februari als afsluiting kiezen zijn ze helemaal knap bezig, want 21 februari is sinds 2000 de Internationale Dag van de Moedertaal, vastgesteld door de Verenigde Naties. Het thema voor 21 februari 2018 is / was: “Linguïstische diversiteit en veeltaligheid voor duurzame ontwikkeling”. De basisgedachte van deze Internationale Moedertalendag is dat onderwijs in de moedertaal het beste begin is van je ontwikkeling. In de omschrijving van de Europese Talendag van 26 september (sinds 2001) kom je ongeveer hetzelfde tegen, plus onder meer “Het bevorderen van rijke taalkundige en culturele diversiteit in Europa, die moet worden behouden en bevorderd”. Gek dat we hier zo weinig aan deze Internationale Dagen doen, terwijl die Europese en VN-stukken vol staan met argumenten voor leuke taalprojecten. Ze zullen je daar op hun hoofdkantoren omarmen, want het lijkt allemaal nogal een top-down gebeuren te zijn en misschien zelfs een verplicht nummer, al mogen ze dat niet hardop zeggen. Dus, burgemeester van Weert, als je eens “Droumers en Drammers” op reuzenposters wilt promoten, een boek in het Weerts door onze eigenste Wageningse Weerts-specialiste Annie van Gansewinkel, lees dan effe de websites http://sempreteua.com, un.org/en/events/motherlanguageday/ en https://edl.ecml.at/Home (om maar een greep te doen) en je draait zó een gefinancierd project in elkaar. Annie vindt het vast een goed idee, ze schrijft: “Dit book vör jonger (mer ouch vör ederein dae oeëts jónk es gewaesj) gieët oeëver jónger en aojer en eure stried tösse droume en dramme”.

Gek dat ik me opeens zo alleen voel als ik dit schrijf, eigenlijk net als toen in Spanje, toen iedereen om me heen vol passie die posters ging reciteren. Ik hoorde er opeens heel erg niet bij, bij dat warme ons-kent-ons streektaalnest. Vreemde materie, moerstaal: Niet schudden, koel en donker bewaren! Want alles wat verbindt, scheidt tegelijk…

Een column van Laurens van der Zee voor www.cultuurinwageningen.nl, februari 2018

SLUIT
SLUIT